Trots

Vandaag ontmoet ik Rosa. Ze is 19 jaar, heeft twee fulltime banen (maandag t/m zaterdag) en gaat ’s zondags de hele dag naar school. Slapen? Dat doet ze 5 uur per dag. “Je went eraan”, zegt ze met een glimlach. Geen enkel teken van vermoeidheid op haar gezicht. Ze heeft een doel voor ogen: fysiotherapeut worden. Daarvoor zal ze nog minstens zes jaar moeten studeren, maar ze is vastberaden. Rosa wil niet het leven van veel van haar leeftijdgenoten hier in Guatemala. “Al mijn vrienden hebben al kinderen. Ik wil pas trouwen en kinderen als ik 25 ben.” Mijn hart juicht. Ik weet niet of dat een uitdrukking is, maar ik heb nog nooit iemand uit de sloppenwijken zoiets verstandigs horen zeggen. Dat klinkt misschien raar, in Nederland is kinderen krijgen op je 25ste behoorlijk jong, maar hier is het geen uitzondering als je op die leeftijd al vier kinderen hebt. Rosa heeft geen tijd voor een vriendje. “Dat geeft maar gedoe.” Ze wil eerst sparen voor haar studie en een huisje voor haarzelf.
Rosa is het meisje dat mijn ouders sponsorden. Ze mocht destijds in het tweede jaar van de basisschool instromen, omdat ze zo slim was. Inmiddels zit ze in het derde jaar van de middelbare school. Ik voel me zo klein als ik haar verhaal hoor. Ik woon hier dan misschien in de sloppenwijken van Guatemala-Stad, ik kan me geen voorstelling maken van hoe haar leven is. Op haar vijftiende vertrok ze uit huis: haar vader misbruikte haar. Ze leefde op straat totdat de pastors haar in huis namen. Zij zorgden ervoor dat ze weer naar school kon, en werk kon vinden. Haar familie heeft ze al bijna twee jaar niet gezien. Ze mist haar broertjes en zusjes wel, maar ze heeft nu een ander leven. Ik zie dat ze het moeilijk vindt om hierover te praten, hoewel ze al mijn vragen met een glimlach beantwoordt. “En zorgen de mensen met wie je nu leeft goed voor je?”, vraag ik. Weer die lach. “Ik heb wel geleerd om voor mezelf te zorgen.” Wat ben ik trots op haar. Wat een verstandige vrouw is Rosa.

Een ander meisje waar ik supertrots op ben, is Lorena. Negen jaar geleden maakte ik me ongelooflijk veel zorgen om haar. Haar thuissituatie was vreselijk. Ook zij werd misbruikt, door haar ooms of broers. Zo’n meisje dat met gescheurde kleren en enorme wallen onder haar afwezige ogen naar het bijlescentrum kwam. Laatst kwam ze buurten in het bijlescentrum en wow! Wat zag ze er goed uit: verzorgd, opgewekt, mooi opgemaakt. Ze gaat naar school, ze werkt, en thuis gaat het goed.

En dan is er Eduardo. Een jongen van 14. Door zijn doofheid heeft hij veel school gemist, waardoor hij nu pas in het derde leerjaar (groep 5) van de basisschool zit. Hij heeft een gehoorapparaat waar hij een heel klein beetje mee kan horen en hij doet ontzettend zijn best om te praten. Niemand kan echt letterlijk verstaan wat hij zegt, maar hij weet zich uitstekend verstaanbaar te maken. Het is geweldig hoe de jongens van groep 6 tot 8 (meer zijn leeftijd) met hem communiceren. Ze tikken hem aan om hem goed aan te kunnen kijken zodat hij kan liplezen, en ondersteunen met gebaren. Intussen dollen ze met elkaar. De uitdrukkingen op het gezicht van Eduardo zijn prachtig. Vooral tijdens een potje voetbal spat zijn enthousiasme er vanaf. Of frustratie, als ik als invalkeeper weer een bal heb doorgelaten.
Zoals in mijn eerste verslag te lezen is, is het met sommige kinderen negen jaar later niet goed afgelopen. Maar sommigen kinderen maken het wel. En dat is geweldig. Daar doe je het voor.

Inmiddels is er sinds mijn vorige verslag behoorlijk wat gebeurd hier. Het bendegeweld is aan de orde van de dag, en terwijl ik dit schrijf, hoor ik buiten schoten. Als buitenlandse vrijwilligers zitten we hier redelijk veilig, omdat het geweld altijd gericht is op specifieke personen en omdat wij een ambassade achter ons hebben waar geen straffeloosheid heerst. Maar voor mensen met een winkel is het gevaarlijk. De moeder van een meisje van ons bijlescentrum werd twee maanden geleden doodgeschoten. Ze werkte in een winkel en was te laat met het betalen van de belasting voor de bendes. Iedereen die een winkel heeft in deze buurt moet een deel van de winst aan de bendes afgeven. Als je te laat bent, dan moet je dat met de dood bekopen. Er is geen mededogen. De hele familie, inclusief neven en nichten, is inmiddels verhuisd. Niemand weet waarheen, want dat is gevaarlijk.

Gelukkig gebeuren er ook vrolijke dingen. Een van de kinderen van de montessorigroep waar ik ’s ochtends werk, werd een tijdje geleden vier jaar. En dat werd uitgebreid op school gevierd. Je kunt er blijkbaar voor kiezen om je feestje op school te vieren, en deze ouders hadden groots uitgepakt. Eerst een enorme piñata, waar het kind zelf ongeveer vier keer inpaste. Vervolgens was er een supergrote taart voor alle kinderen en juffen. Met frisdrank en chips. Daarna was het tijd voor de cadeautjes, en kreeg ieder kind een verrassingszak met: een miniknuffeltje, snoepjes, een lolly, een chocolaatje, een speelgoedje en ik weet niet wat nog meer. En oja, elk kind kreeg ook een masker op, dat moeder speciaal voor ieder kind had geknutseld. Wat een werk. En wat een geldverspilling. Belachelijk. Tenminste, dat ben ik geneigd te denken. Maar wie ben ik om deze mensen te veroordelen omdat ze een feestje willen vieren?

Als er iets te vieren valt, dan moet het ook groots gevierd worden. Dat is de algemene gedachte hier in Guatemala. En dus werd ik ook op mijn verjaardag verrast met een feestje met de kinderen van het bijlescentrum. Alle kinderen hadden een bijdrage geleverd aan de taart, waar mijn gezicht traditiegetrouw volledig in werd geduwd. Het was een mooi feest, met veel muziek, dans en aan het einde lieten de jongens van groep acht nog wat menselijke piramides en andere trucs zien.

Om de helft van het schooljaar te vieren, gingen we twee weken geleden met alle honderd kinderen van het bijlescentrum naar het zwembad. Dit werd mede mogelijk gemaakt door een grote donatie van Stanley, de vader van Merel, en Karin, een oud-vrijwilliger van Upavim. Waarvoor heel veel dank! De kinderen, van de kleinsten van 4 tot de grootsten van 14, hebben werkelijk genoten. Zes uur lang dobberden ze in het zwembad, roetsjten ze van de glijbaan, plasten ze in het warme bubbelbad en sprongen ze wild in het water. Met het vieze water, vervallen wanden en glijbanen die het niet deden, was het lang niet het mooiste zwemparadijs dat ik ooit heb gezien, maar dat kon de kinderen niet deren. Zij vonden het heerlijk.

Terwijl in Amsterdam de zomervakantie net is begonnen – fijne vakantie allemaal, geniet van het warme weer, ben ook supertrots op jullie! – hadden wij vorige week de ‘helft-van-het-schooljaar-vakantie’. Samen met Evelien en Allison ging ik naar Mexico. Omdat we onze visa moesten verlengen, maar vooral ook omdat San Cristóbal de las Casas zo’n heerlijke stad is. We hebben onze dagen vooral doorgebracht met mensenkijken op terrasjes in de winkelstraat. Zo was er de hipster jongen met z’n hond die constant langs ons heen en weer liep, en nadat wij bij de vijfde keer in lachen uitbarstten, geïrriteerd zei dat hij heus wel Engels sprak en wist dat wij het over hem hadden. Oeps. Of de man met zijn lange haren en ontblote bovenlijf die eruitzag als een verwarde Tarzan. Het hippiemeisje met dreads en tien lagen over elkaar gedragen ‘kleurrijke-traditionele-stofjes-kleding’. Dat was voor mij zelfs te veel van het goede. Het is zo’n fijne stad dat ik me voorgenomen had om mijn toekomstige echtgenoot hier te vinden om een reden te hebben om in SanCris te kunnen wonen, maar dat is helaas niet gelukt…

Nu weer gewoon aan het werk. ’s Ochtends in de montessori-groep en ’s middags in het bijlescentrum. Nog maar een maandje. Het is een cliché, maar wat gaat de tijd ongelooflijk snel. En ik wil nog zoveel doen hier!

Tot snel, liefs, Tomoko xx